Cytopathology

Cytopathology หรือเซลล์วิทยา เป็นสาขาทางพยาธิวิทยาที่ตรวจสิ่งส่งตรวจที่มาจากการเจาะดูดด้วยเข็ม จากการป้าย จากการล้าง ฯลฯ แตกต่างจาก surgical pathology ตรงที่ cytopathology จะไม่สามารถประเมินลักษณะของเนื้อเยื่อหรือประเมินได้น้อยมาก และเนื่องจาก cytopathology ไม่ต้องผ่านขบวนการ tissue processing และ cutting เซลล์ที่เห็นจึงมีลักษณะเป็น 3 มิติ ข้อดีของการตรวจด้วยวิธีนี้คือ มักจะก่อให้เกิดผลข้างเคียงต่อคนไข้น้อยกว่าและทำได้ง่ายกว่า แต่ความแม่นยำในการวินิจฉัยจาก cytopathology ก็มักจะด้อยกว่าการตรวจด้วยวิธี surgical pathology ปัจจุบัน cytopathology แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือ gynecologic cytopathology และ non- gynecologic cytopathology

Gynecologic cytopathology โดยทั่วไปรู้จักกันในชื่อ Pap smear เป็นวิธีตรวจสกรีนมะเร็งปากมดลูกที่ง่ายและใช้ได้ผลดีมากวิธีหนึ่ง

โดยทั่วไปพยาธิแพทย์จะอ่านสไลด์เฉพาะรายที่สกรีนเนอร์อ่านผลบวกเท่านั้น ซึ่งเคสที่มีผลบวกจะมีประมาณ10% ของเคสทั้งหมด  แต่เนื่องจาก Pathology Diagnostic Center เน้นคุณภาพการตรวจเป็นประเด็นสำคัญ  จึงมีอีกทางเลือกหนึ่งให้แพทย์สามารถระบุว่า  รายใดจะให้พยาธิแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทบทวนการอ่านสไลด์ทุกเคส  ซึ่งจะมีค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นเล็กน้อยจากกรณีปกติ   ทั้งนี้เพื่อความลดปัญหาความคลาดเคลื่อนในการวินิจฉัย  และลดปัญหาการฟ้องร้องที่อาจจะเกิดขึ้น

Non- gynecologic cytopathology การตรวจวิธีนี้รวมการตรวจจากอวัยวะต่างๆ ทุกตำแหน่งทั่วร่างกาย สิ่งส่งตรวจอาจจะได้มากจากของเหลวในร่างกายเช่น pleural effusion, ascites, sputum, CSF, lavage หรือ brushing จากอวัยวะต่างๆ เป็นต้น หรืออาจจะได้มาจากการเจาะดูด (fine needle aspiration, FNA) จากอวัยวะต่างๆเช่น thyroid, lymph node, salivary gland, mass lesion จากตำแหน่งต่างๆ

หากมีเศษชิ้นเนื้อ (บางครั้งติดอยู่ในเข็มเจาะ) หรือตะกอนที่อยู่ในสารน้ำ เราสามารถนำเศษชิ้นเนื้อหรือตะกอนเหล่านี้ เพื่อนำมาทำเป็น cell block เช่นเดียวกับ tissue biopsy ซึ่งจะช่วยเพิ่มความไวและความแม่นยำในการตรวจ   นอกจากนี้ cell block ยังสามารถนำไปย้อม immunohistochemistry ได้อีกด้วย

(อ่านวิธีเตรียมสิ่งส่งตรวจ)